1. Kỹ thuật nuôi chim bồ câu Pháp

Giống bồ câu Pháp có ký hiệu là VN1, là giống chuyên thịt nổi tiếng, mỗi năm một cặp có thể đẻ 8-9 lứa, khối l ượng chim ra giàng (28 ngày tuổi) đạt 530-580g/con. Giống chim này có khả năng thích ứng cao với điều kiện khí hậu ở nư ớc ta, tỷ lệ nuôi sống đạt 94-99%.
Chọn giống chim bồ câu
Chim bồ câu đ ược chọn làm giống phải đảm bảo các yêu cầu: khỏe mạnh, lông mượt, không có bệnh tật, dị tật, lanh lợi: con trống to hơn, đầu thô, có phản xạ gù mái (lúc thành thục), khoảng cách giữa 2 x ơng chậu hẹp; con mái thư ờng có khối l ượng nhỏ hơn, đầu nhỏ và thanh, khoảng cách giữa 2 xương chậu rộng.
Chuồng nuôi và thiết bị nuôi chim
a. Chuồng nuôi cá thể (dùng nuôi chim sinh sản từ 6 tháng tuổi trở đi)

Mỗi cặp chim sinh sản cần một ô chuồng riêng. Ô chuồng là một đơn vị sản xuất, trên đó đ ược đặt các ổ đẻ, máng ăn, máng uống, máng đựng thức ăn bổ sung và 1 đôi trống mái sinh sản. Kích th ước của một ô chuồng: Chiều cao: 40 cm; Chiều sâu: 60 cm; Chiều rộng: 50 cm;

b. Chuồng nuôi quần thể (nuôi chim hậu bị sinh sản từ 2-6 tháng tuổi)

Kích th ước của 1 gian: Chiều dài: 6m; Chiều rộng: 3,5m; Chiều cao: 5,5m (cả mái); Máng ăn, máng uống, ổ đẻ, máng đựng thức ăn bổ sung được thiết kế riêng cho kiểu chuồng này.

Chuồng nuôi dư ỡng chim thịt (nuôi vỗ béo chim th ương phẩm từ 21-30 ngày tuổi) mật độ dày hơn 45-50 con/m2, không có ổ đẻ, không có máng ăn (chúng ta phải nhồi trực tiếp cho chim ăn), ánh sáng tối thiểu.

ổ đẻ: khô ráo, sạch sẽ, tiện cho việc vệ sinh thay rửa thư ờng xuyên. Kích thư ớc của ổ: Đ ường kính: 20-25cm; chiều cao: 7-8cm;

Máng ăn: Kích th ước máng ăn cho một đôi chim bố mẹ: Chiều dài: 15cm; Chiều rộng: 5cm; Chiều sâu: 5cm x 10 cm

Máng uống: Có thể vỏ dùng đồ hộp, cốc nhựa...với kích th ước dùng cho một đôi chim bố mẹ: Đư ờng kính: 5-6 cm; chiều cao: 8 -10 cm;

Mật độ nuôi chim: Nếu nuôi nhốt theo kiểu ô chuồng thì mỗi ô chuồng là một đôi chim sinh sản. Nếu nuôi thả trong chuồng thì mật độ là 6-8 con/m2 chuồng. Khi đư ợc 28 ngày tuổi, chim non tách mẹ (giai đoạn về sau này được gọi là chim dò). Nuôi chim dò với mật độ gấp đôi nuôi chim sinh sản (10-14 con/m2).

Chế độ chiếu sáng: Chuồng trại phải thiết kế thoáng đảm bảo cung cấp đủ ánh sáng cho chim. Tuy nhiên ở miền Bắc ban ngày mùa đông ánh sáng ngắn, có thể lắp bóng đèn 40w chiếu sáng thêm vào ban đêm (nếu nuôi theo quy mô lớn) với c ường độ 4-5w/m2 nền chuồng với thời gian 3-4h ngày.
Dinh dưỡng và thức ăn nuôi chim
Các loại thức ăn thư ờng sử dụng nuôi chim
Thông th ường chim ăn trực tiếp các loại hạt thực vật: đỗ, ngô, thóc, gạo... và một lư ợng cần thiết thức ăn đã gia công chứa nhiều chất khoáng và vitamin.

+ Đỗ bao gồm: đỗ xanh, đỗ đen, đỗ t ơng,...Riêng đỗ t ương hàm l ượng chất béo nhiều nên cho ăn ít hơn và phải đư ợc rang tr ước khi cho chim ăn.

+ Thức ăn cơ sở: thóc, ngô, gạo, cao l ương,..trong đó ngô là thành phần chính của khẩu phần. Yêu cầu của thức ăn phải đảm bảo sạch, chất lư ợng tốt, không mốc, mọt.

Chim bồ câu cần một l ượng nhất định các hạt sỏi, giúp cho chim trong quá trình tiêu hoá của dạ dày (mề). Kích cỡ của các hạt: dài 0,5-0,8mm, đư ờng kính 0,3-0,4mm. Vì vậy nên đ a sỏi vào máng dành riêng đựng thức ăn bổ sung cho chim ăn (trộn cùng với muối ăn và khoáng Premix).
Cách phối trộn thức ăn
Thức ăn bổ sung (chứa vào máng ăn riêng): Khoáng Premix: 85%; NaCl: 5%; Sỏi: 10%. Thông thư ờng lượng hạt đậu đỗ từ 25-30%; ngô và thóc gạo: 75-75%.
Cách cho ăn
- Thời gian: 2 lần trong ngày buổi sáng lúc 8-9h, buổi chiều lúc 14-15 h, nên cho ăn vào một thời gian cố định trong ngày.

- Định l ượng: Tuỳ theo từng loại chim mà chúng ta cho ăn với số lư ợng thức ăn khác nhau, thông th ường l ượng thức ăn= 1/10 trọng l ượng cơ thể:

- Chim dò (2-5 tháng tuổi): 40-50g thức ăn/con/ngày:

- Chim sinh sản: (6 tháng tuổi trở đi)

+ Khi nuôi con: 125-130g thức ăn/đôi/ngày

+Không nuôi con: 90-100g thức ăn/đôi/ngày

- L ượng thức ăn/đôi sinh sản/năm: 45-50kg
Nước uống
Nhu cầu nước uống của chim bồ câu không lớn, nh ưng cần có đủ nước để chim uống tự do. Nước phải sạch sẽ, không màu, không mùi và phải thay hằng ngày.

Có thể bổ sung vào trong nư ớc Vitamin và kháng sinh để phòng bệnh khi cần thiết, trung bình mỗi chim bồ câu cần 50-90ml/ngày.
Chăm sóc và nuôi dưỡng chim bồ câu
Khi ghép đôi xong, quen với chuồng và ổ, chim sẽ đẻ. Tr ước khi chim đẻ, chuẩn bị ổ (chỉ dùng 1 ổ). Dùng rơm khô, sạch sẽ và dài để lót ổ. ở những lứa đầu tiên chim thư ờng có hiện t ượng làm vãi rơm gây vỡ trứng, do đó nên bện 1 vòng rơm lót vừa khít đ ường kính của ổ. Nơi ấp trứng phải yên tĩnh, đặc biệt với chim ấp lần đầu nên giảm bớt tầm nhìn, âm thanh, ánh sáng để chim chuyên tâm ấp trứng.

Khi chim ấp đ ược 18 -20 ngày sẽ nở, nếu quả trứng nào mổ vỏ lâu mà chim không đạp vỏ trứng chui ra thì ng ời nuôi cần trợ giúp bằng cách bóc vỏ trứng để chim non không chết ngạt trong trứng.

Trong thời kỳ nuôi con (từ khi nở đến 28 ngày tuổi), cần thay lót ổ th ường xuyên (2-3 ngày/lần), để tránh sự tích tụ phân trong ổ vì đó là nơi lý t ưởng cho ký sinh trùng, vi khuẩn và virus.

Khi chim non đư ợc 7-10 ngày mới tiến hành cho ổ đẻ thứ hai vào. Sau khi tách mẹ, ổ đẻ t ương ứng đư ợc bỏ ra rửa sạch, phơi khô để bố trí lứa đẻ tiếp theo.

Sau khi đ ược 28-30 ngày tuổi chúng ta tiến hành tách chim non khỏi mẹ.

Chim dò đ ược nuôi thả ở chuồng quần thể với lứa tuổi t ương đ ương nhau. Sau khi rời ổ, chim non chuyển sang một giai đoạn mới phải tự đi lại, tự ăn. Giai đoạn này chim còn yếu, khả năng đề kháng và khả năng tiêu hoá kém dễ sinh bệnh. Do đó cần chú ý công tác chăm sóc nuôi d ưỡng. Giai đoạn này nên bổ sung Vitamin A, B, D, các chất kháng sinh...vào n ước uống để chống mềm x ương, trợ giúp tiêu hoá và chống các bệnh khác. Trong giai đoạn đầu có một số con chư a quen cuộc sống tự lập không biết ăn, uống do đó ngư ời nuôi phải kiên nhẫn tập cho chim non.
Nuôi vỗ béo chim lấy thịt
Tiến hành tách mẹ lúc 20-21 ngày tuổi (khối l uượng cơ thể đạt 350-400g/con) dùng nhồi vỗ béo:Mật độ: 45-50 com/m2 lồng, không để không gian cho chim hoạt động nhiều, đảm bảo ngoài giờ ăn,uống thì thời gian ngủ là chính. Thức ăn dùng để nhồi: Ngô: 80%, đậu xanh 20%. Cách nhồi: Thức ăn đ ược nghiền nhỏ, viên thành viên nhỏ ngâm cho mềm rồi sấy khô đảm bảo tỷ lệ thức ăn/n ước: 1:1

+ Định lư ợng: 50-80 g/con; + Thời gian: 2-3 lần/ngày; + Phư ơng pháp : Nhân công: Dùng tay nhét thức ăn vào miệng chim hoặc máy nhồi như vịt.

Khoáng vẫn đư ợc bổ sung tự do, các loại vitamin, thuốc bổ khác đư ợc bổ sung trong nước uống.

Nguồn: Tài liệu tập huấn chăn nuôi Gia cầm Việt Nam, Trung tâm nghiên cứu Gia cầm Thụy ph ương – Viện Chăn Nuôi tổ chức tại Vĩnh phú
2. Kinh nghiệm nuôi chim bồ câu ở Hiệp Hòa
Con chim bồ câu trước đây nhiều gia đình thường nuôi làm cảnh hoặc để thỉnh thoảng cải thiện bữa ăn, nên chỉ nuôi vài ba đôi. Việc chăn thả không cần chú ý mấy, thường để nó ăn lẫn với con gà hoặc tự đi kiếm ăn.

Mấy năm gần đây, một số gia đình ở xã Thường Thắng, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang đã phát triển chim bồ câu thành con vật nuôi chính cho thu nhập cao hơn so với con gà, con lợn.

Đầu tư cho một đôi chim bồ câu đến khi đẻ chỉ tương đương với đầu tư cho một con gà mái đẻ. Lúc lãi bù lúc lỗ, một con gà mái đẻ bán trứng, một năm chỉ cho thu trên dưới 200.000đ; trong khi một đôi chim bồ câu cho thu trên 500.000đ, lại ít bệnh tật, chăm sóc giản đơn hơn nhiều so với con gà. Từ đó mà gần đây một số gia đình đã bỏ hẳn con gà, con lợn, tập trung nuôi chim bồ câu với số lượng lớn. Tiêu biểu như gia đình anh Nguyễn Văn Sỏi ở thôn Tam sơn, gia đình anh Nguyễn Văn Vấn ở thôn Dinh Đồng nuôi 200 đôi chim bồ câu đẻ. Trung bình hàng tháng mỗi gia đình có 150 đôi chim con bán với giá 80.000đ một đôi. Trừ tiền thức ăn, thuốc phòng bệnh, mỗi tháng cũng cho thu hàng chục triệu đồng. Năm 2009, có đợt, gia đình anh Nguyễn Văn Sỏi bán một lần 100 đôi chim đẻ, được 25 triệu đồng. Số gia đình nuôi ba, bốn mươi đôi chim bồ câu thì khá nhiều. Đến xem đàn chim ở các gia đình rất đẹp mắt, ai cũng thích.

Phong trào nuôi chim bồ câu với mục đích tăng thu nhập cho kinh tế gia đình ở xã Thường thắng đang phát triển khá mạnh. Mỗi người nuôi theo một cách. Người thì nuôi thả vườn, cắt bớt cánh, không để chim bay; người thì nuôi nhốt trong nhà, dùng lưới vây xung quanh, rất tiện lợi.

Dưới đây là hình ảnh đàn chim của gia đình anh Sỏi và Anh Vấn


Ảnh 1: Đàn chim của gia đình anh Nguyễn Văn Sỏi nuôi thả vườn, cắt một phần cánh, chuồng nuôi rất đơn sơ.


Ảnh 2: Đàn chim của gia đình anh Nguyễn Văn Vấn nuôi nhốt trong nhà. Với một gian nhà nhỏ, vốn là chuồng gà cũ, với 6 mét vuông, anh Vấn nuôi 12 đôi chim đẻ.

Bài và ảnh: Nguyễn Thế Tính,